Биыл бюджет бүйірі толмай тұр
2020 жылдың бірінші жартыжылдығында мемлекет қазынасына түскен жиынтық салық түсімдері 4 814 млрд теңгені құраған. Бұл көрсеткіш өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 16,2%-ға төмен. Нақтыласақ, республикалық бюджетке түсетін салық түсімдері 27,0%-ға төмендеп, Ұлттық қорға түсетін түсімдер 31,2% – ға азайған.Тек жергілікті бюджетке түсетін салық түсімдері ғана 34,9%-ға өскен. Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы жасаған талдауда сарапшылар осындай дерек келтіреді.
Осы орайда қаржыгерлер жергілікті бюджетке түсетін түсімдердің артуы және республикалық бюджетке түсетін түсімдердің төмендеуіне 2020 жылдың басынан ШОБ-тан түсетін КТС жергілікті бюджетке берілуі себеп болғанын атап өткен.
Айта кетейік, Мемлекеттік бюджет республикалық және жергілікті бюджеттерді қамтиды. Бұл ретте олардың арасындағы өзара өтелетін операциялар есепке алынбайды.
Ал шоғырландырылған бюджет мемлекеттік бюджет (олардың арасындағы өзара өтелетін операциялар ескерілмейді) және Ұлттық қордың түсімдері мен шығыстарын қамтиды. Ескере кететін жайт, мұнай секторы ұйымдарынан түсетін барлық тікелей салықтар Ұлттық қорға түседі.
Қаржыгерлер қауымдастығы сарапшыларының талдауы бойынша, 2020 жылдың бірінші жартыжылдында еліміздің шоғырландырылған бюджетінің (ШБ) кірісі 7 538 млрд теңгені құраған, бұл былтырғы кезеңмен салыстырғанда 19,3 пайызға жоғары. Шоғырландырылған бюджеттің шығысы 23,7%-ға, яғни 7 399 млрд теңгеге дейін өскен. Бұл ретте ШБ биыл бірінші жартыжылдығында бюджеттік кредит беру (-214,5 млрд теңге) мен қаржы активтерімен жасалатын операциялар (-264,9 млрд теңге) нәтижесінде 343,3 млрд теңге тапшылығымен қалыптасты.
Сонымен қатар, биыл ШБ кірісінің артуына Ұлттық қорды басқарудан түсетін табыстың өсуі себеп.
«2020 жылдың бірінші тоқсанында кіріс 2 559 млрд теңгені құраған. Ал 2019 жылдың алғашқы үш айында 405,6 млрд теңге кіріс кірген. Айта кету керек, бұл сандар тіркелген кіріс емес, теңгедегі инвестициялар құнының сол сәттегі өзгеруін көрсетеді. Сондай-ақ, 2020 жылдың бірінші тоқсанында бұндай елеулі инвестициялық табыс теңге құнының күрт төмендеуімен байланысты болғанын атап өтеміз. Естеріңізге сала кетейік, USDKZT бағамы ағымдағы жылдың қаңтар-наурыз айларында 17%-ға, бір доллар үшін 382,6 теңгеден 447,7 теңгеге дейін өсті»,– делінген талдауда.
.png)
Шоғырландырылған бюджеттің жиынтық шығысы алты айда 1 420 млрд теңгеге өскен. Яғни, өткен жылдың дәл осы кезеңімен салыстырғанда 23,7%-ға артып, 7 403 млрд теңгені құраған.
Түзетілген бюджет бойынша шығыс 2020 жылы 16 930 млрд теңгені құрауы тиіс. Осылайша, 2020 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша, жылдық бюджеттің шығыс бөлігі 43,7%-ға орындалып қойған. Сонымен қатар, білім беру(+402,6 млрд теңге), денсаулық сақтау (+269,6 млрд теңге), әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамсыздандыру (+226,7 млрд теңге) және түрғын үй шаруашылығы (+165,1 млрд теңге) салаларындағы шығын өскен.
