Ақ үй Қырғызстан және Беларуссия азаматтарының АҚШ-қа кіруіне не шектеу қоймақ

ВАШИНГТОН –Трамп әкімшілігі Африкада халық ең көп тұратын Нигерияны қоса алғанда, тағы жеті мемлекетке АҚШ-қа кіруді шектеуді жоспарлап отыр. Бұл турасында осы елдердің тізімін көрген әкімшіліктегі лауазымды тұлғалар айтып берді.
Жаңа шектеулер Белоруссиядан, Қырғызстаннан, Мьянмадан, Нигериядан, Суданнан, Танзания мен Эритреядан келетін саяхатшылар мен иммигранттарға қатысты болмақ. Бұл елдердің азаматтарына АҚШ-қа кіруге толық тыйым салу шарт емес, бірақ олар визалардың түрлері, мәселен, іскерлік немесе қонаққа келу визалары бойынша шектеулерге тап болуы мүмкін, дейді шенділер.

Кейбір елдердің азаматтарына визаларды ұтысқа шығаратын «Диверсификационная лотерея» бағдарламаларына қатысуға тыйым салынуы мүмкін, өйткені ол ұтыстарда АҚШ-қа иммиграция деңгейі төмен елдердің азаматтары грин-картаны ұтып алуы ғажап емес.  Президент Трамп қажеті жоқ тұлғаларға Штаттарға кіруге мүмкіндік беретін бұл бағдарламаны тоқтатуға шақырды. Ол қолданыстағы виза жүйесін білікті жұмысшыларды тартуға қайта бағдарлаулы ұсынды. 

Шенділер тізімнің түпкілікті бекітілмегенін алға тартты, олардың айтуынша, 21-қаңтарда Ақ үйде тізімге тағы бір немесе екі елді қосу қажет пе, деген дебаттар жүргізіліп жатқан-ды.     

АҚШ-тың Ішкі қауіпсіздік министрлігі пікір білдіру туралы сұрау сауларды жауапсыз қалдырды. Ал Мемлекеттік департамент бұл жаңалыққа қатысты пікір білдіруден мүлдем бас тартты.

Президент әкімшілігі шектеулерді кеңейтуді дүйсенбі, 27-қаңтарда енгізуді жоспарлап отыр, бұл Трамптың Ирак, Иран, Йемен, Ливяи, Сирии, Сомали және Судан азаматтарының елге кіруіне тыйым салуы туралы жарлығының үшінші жылдығымен қатар келмек, оған ол президенттігінің жетінші күні қол қойған-ды. Жарлық Трамп билігінің алғашқы кезеңінде ел арасында түрлі пікірлер тудырған болатын.

Ақ үй орын алуы ықтимал лаңкестік актілердің алдын алу үшін, елге кіруге шектеу енгізудің қажеттігі туралы айтты. Өйткені тізімге енгізілген елдер АҚШ-қа бет алған азаматтарды жеткілікті деңгейде тексерулерден өткізбейді

Негізінен, мұсылман елдеріне жататын жеті ел азаматтарына АҚШ-қа кіруге тыйым салған алғашқы жарлық федералдық сотта қабылданбай, кері шақырылып алынған болатын. Жарлықтың екінші нұсқасы 2017 жылғы наурызда шықты, бірақ жарлық бұрынғыдай, мұсылмандарды діни нанымы бойынша кемсітеді, деп мәлімдеген сот, оны да қабылдамай тастады. 

2017 жылғы қыркүйекте шығарылған жарлықтың үшінші нұсқасы 2018 жылғы маусымда Жоғарғы сот тарапынан қолдау тапқан (бес дауыс қолдаса, төртеу қарсы шыққан), өйткені федералдық заң президентке АҚШ-қа келуді уақытша тоқтатуға қатысты ауқымды өкілеттер берген.

Қазіргі саясатқа сәйкес, АҚШ-қа Ирак, Иран, Йемен, КНДР, Ливия, Сирия және Сомали азаматтары, сондай-ақ Венесуэланың саяси шенеуніктері кіре алмайды. Ақ үй бүл тізімге аз уақытқа Чадты да қосқан болатын, бірақ 2018   жылғы сәуірде оны тізімнен алып тастады.

Бастапқы тізімнен ерекшелігі, жаңа шектеулерге арналған тізімге енгізуге үміткер елдердің көпшілігі, негізінен, мұсылман елдеріне жатпайды. Соған қарамастан, ішкі қауіпсіздік министрлігінің деректері бойынша, осы елдердің кейбіреулерінің азаматтары АҚШ-қа кіруге берілген визаның мерзімін өткізіп алады.

2018 қаржы жылы АҚШ-қа іскерлік немесе қонаққа келуге берілетін визалармен кірген эритериялықтардың 24% визалардың уақытын өткізіп алған. Нигерия азаматтары үшін бұл көрсеткіш 15%-ды, Судан азаматтары үшін – 12%-ды құраған. Осы орайда, атап айтарлығы, жалпы, виза мерзімін өткізіп алған адамдардың саны 1,9%-ды құрайды.

Politico газеті шектеуге ілінуі мүмкін осы жеті ел туралы  бірінші болып хабарлады.

Иммигранттардың құқықтарын қорғаушылар жоспарланып отырған шектеу саясатын сын тезіне алды. 

«Ондаған мың американдық отбасылар қазірдің өзінде осындай қатал әрі әділетсіз тыйым салу салддарынан зардап шегуде және басқалардан бөлініп тасталған. Тыйым салуды күшейту біздің ешқайсымыздың қауіпсіздігімізді күшейтпейді», – деді мұсылмандардың азаматтық құқықтарын қорғау жөніндегі Muslim Advocates коммерциялық емес ұйымының президенті Фархана Хера. 

Елге кіруді шектеуді кеңейту жөніндегі шешім Трамп әкімшілігінің 2020 жылғы сайлау қарсаңында иммиграциялық  саясатты күшейтуге дайын екендігі туралы белгі береді. Трамп кеңесшілерінің пайымдауынша, бұл қадам президент үшін пайдалы болмақ.

Осы айда Трамп әкімшілігі Аризона штатындағы Юма қаласында Штаттардың оңтүстік шекарасында 100 мильдік бөгеуші қабырға көтерудің құрметіне тақтайша ілді. Сонымен қатар, президент әкімшілігі иммигранттарға баспана беруге қатысты саясатты қабылдаған қалалар мен штаттардың демократ-көшбасшыларын сын тезіне алуды күшейтті. Ақ үйдегі шенділер оларға қатысты жаңа шектеулерді қарастыруда.  

Қаңтарда федералдық судья штаттардың биліктеріне және жергілікті билікке босқындарды қауымға орналастырудан бас тартуға құқық беретін президенттің президенттің өкімін бұғаттап тастады.  

Трамп жарлығының үш нұсқасына да қарсы болған Азаматтық бостандықтарды қорғаудың американдық одағы елге кіруді шектеуді кеңейтуге қайтадан сотта қарсы боласыздар ма, деген сұраққа қатысты пікір білдірден бас тартты.